Black Sabbath – Live Evil
Jaar van Release: 1982
Label: BMG
Black Sabbath’s live album met Ronnie James Dio beleeft zijn inmiddels meer dan de veertigste verjaardag en de wereld mag dat weten. Vandaar dat deze verjaardag luister wordt bijgezet met opnieuw een release van deze live dubbelaar.
Het voelt nog helemaal niet als zo lang geleden, maar toch, de perikelen rondom het mixen van Live Evil zorgden ook destijds in een wereld nog zonder internet voor de nodige reuring, ook in de pers. Ronnie James Dio die de studio in zou zijn gegaan om aan de mix te sleutelen zodat hij er beter uit zou komen. Evenals Vinny Appice. En aan de andere kant kamp Iommi en Butler, al dan niet ‘Snowblind’ door een niet nader te benoemen importsubstantie uit Zuid-Amerika.
Ja, die mix, die mix, dat was niet alles, maar verdomd, wat klonk Ronnie gretig in alle tracks. Er zijn Ozzy- en Dio-liefhebbers die vinden dat Ronnie zich nooit had moeten wagen aan de Ozzy-tracks, vanwege de specifieke kwaliteiten die Ozzy in deze nummers legde. Osbourne heeft dan wel veel fans en heeft een iconische status maar als het gaat om technische uitvoering, passie in de zang, dan is de energieke aanpak van Dio er eentje die in ieder geval voor mij er met kop en schouders boven uitsteekt. Op zijn best zou je van zijn voorganger kunnen zeggen dat hij iets karakteristieks heeft in zijn zang. En in doen en laten, om het maar zo te zeggen.
En nu is er deze heruitgave van dat live album dat te midden van gedoe ontstond. Niet de eerste, misschien ook niet de laatste. Maar, hoe goed is deze dan? Als we beginnen met de muziek an sich: we krijgen dezelfde set aan nummers als op het oorspronkelijke album. We krijgen ze zelfs wel twee keer. Eerst vinden we alle tracks als remaster en die klinkt iets meer opgeklaard, iets helderder dan de oorspronkelijke versie. Dat is een fijne constatering.
De meerwaarde van deze uitgave zit in ieder geval in album 3 en album 4, of cd 3 en 4: hier vinden we remixes van de opnames van de tour, met ook steeds erbij aangegeven waar en wanneer de nummers zijn opgenomen. De instrumenten zijn nu alle duidelijk van elkaar te onderscheiden en het basspel van Geezer Butler staat net zo goed in de mix als de gitaar van Tony Iommi. Vinny Appice’s drums knallen meer uit de speakers, luister maar naar Children Of The Sea waar je nu echt de power van het nummer voelt, meer dan tijdens het originele live album. Dat geldt ook voor het erop volgende Voodoo. En, overall, is de toetsenist van de band, Geoff Nichols, alhoewel zonder vermelding naast Vinny, Ronnie James, Tony en Geezer veel beter te horen.
De producer, Wyn Davis, werkte eerder aan de Super Deluxe Edition van Dio’s Holy Diver en het mag dan ook niet verbazen dat in deze remix de stem van Ronnie gewoon uitstekend tot zijn recht komt. Geen gedoe in de mix: alles klinkt goed! Als Black Sabbath- en Dio-liefhebber krijg je daarbij in de remix een aantal andere versies dan die op het oorspronkelijke live album stonden. Het is wel echt goed luisteren geblazen, omdat het soms alleen maar in nuances te horen is. Ja, het is duidelijk op de momenten dat een aankondiging van Ronnie heel anders is dan ten tijde van de eerste release. Dat is bijvoorbeeld bij War Pigs nadrukkelijk het geval.
Mooier zou het echter zijn geweest als juist ook nu deze Super Deluxe Edition zich nog had onderscheiden met duidelijk een set aan onuitgebrachte opnames of complete concerten. Door dat iets dergelijks ontbreekt, doet dat wel een beetje afbreuk aan het geheel.
Het is anders dan bij re-releases van de legendarische live albums waar er veel moeite werd gedaan om meerdere concerten met de luisteraars te delen, naar het schijnt met name ook omdat Black Sabbath niet vaak wisselde in de setlist. Tegelijkertijd, zeker aan het begin van de tour die hieraan ten grondslag lag, werd er meer gespeeld van de albums Heaven And Hell en Mob Rules. Misschien moeten de archieven dus echt nog een keer open; de Hammersmith opnames die in de Deluxe versie van Mob Rules begrepen waren, laten horen dat er echt nog meer Dio Sabbath tracks live zijn vastgelegd.
De show van die tour bood een mix van oud en nieuw en liet horen precies hoe krachtig de Dio versie van Black Sabbath was. Waar Ronnie James Dio op On Stage van Rainbow nog groeiende was als zanger en zich soms nog op het podium leek te verbazen en genoot van hoe zeer de heren Carey, Powell, Bain en Blackmore live de nummers naar hun hand zetten horen we hier nadrukkelijk de spreekstalmeester van de band die zich zeer duidelijk positioneert als overtuigde frontman. Niet iedere zanger kan zó Neon Knights zingen. Ook zijn navolgers niet. De kleine man was vocaal gezien niet minder dan een grote held.
Met een fraaie uitgave van een tourboek erbij, een poster eveneens erbij, is het, een mooie nieuwe versie van misschien niet een van de meest legendarische live albums, maar wel een live album dat de klasse van Tony Iommi en Black Sabbath bewees en dat liet zien en horen dat er leven was na Ozzy. Het was ook het definitieve bewijs, als dat nog nodig was, dat er binnen de hardrock rekening gehouden moest worden met de kleine grote man. Hij wist zijn mannetje te staan naast Blackmore en Iommi. Het was nog maar een kwestie van tijd voor hij zijn duik nam in de diepte van een solo loopbaan. Live Evil is in deze versie een fraai eerbetoon aan het toenmalige nieuwe leven van Black Sabbath en een prachtig afzwaaien van Vinny Appice en van Ronnie James Dio.
